Onthulling standbeeld
Toen Pieter-Jan De Smet in 1873 overleed, stelde volksvertegenwoordiger Gustaaf Van den Steen voor een duurzame getuigenis op te richten. In 1875 werd er een wedstrijd georganiseerd waarop verschillende beeldhouwers een ontwerp instuurden. De Koninklijke Commissie voor Monumenten gaf de voorkeur aan het ontwerp van de Herentalse kunstenaar K.A. Fraikin.
De onthulling van het beeld in 1878 werd gekoppeld aan de Ros Beiaardommegang die zou uitgaan ter gelegenheid van de voltooiing van de stuw in de Dendermonding.
Het oorspronkelijke beeld bestond uit een vrij dunne koperen huid, die nadien aan de binnenzijde met lood werd versterkt. De verschillende delen waren vervolgens aan mekaar gelast en inwendig op een smeedijzeren geraamte bevestigd, dat in de arduinen sokkel verankerd zat.
Het beeld stelt de missionaris voor in een lange zwarte soutane en schoudermantel, met in de hoog opgeheven rechterhand het kruis als teken van zijn taak als prediker van het H. Evangelie en in de opgeheven linkerhand een olijftak als teken van zijn rol als vredestichter.
Herdenking
Op 9 september 1923 stond het Pater De Smetmonument weer even in de belangstelling toen ter gelegenheid van de 50e verjaardag van zijn overlijden een openluchtmis werd opgedragen op het O.-L.-Vrouwkerkplein. Op 25 januari 1932 brachten een groep Sioux-Indianen ter plaatse hulde aan de Grote Zwartrok.
Op 9 juni 1982 viel het beeld plots van zijn hoge sokkel, waarbij het onherstelbaar beschadigd werd. Met behulp van de oorspronkelijke maquette en dankzij verschillende sponsors en het speciaal opgericht comité Aktie Pater De Smet kon een getrouwe kopie in polyester gemaakt worden.
