Begijnhofsite Dendermonde
- Pleinbegijnhof op de lijst van Unesco Werelderfgoed sinds 1998.
- Centraal geplaatste kerk die herbouwd werd tussen 1927 en 1929 nadat de voorloper getroffen werd door het bombardement dat plaatsgreep op 5 september 1914.
- Infirmerie H. Barbara en H. Begga, vandaag als Begijnhofmuseum en Museum voor Volkskunde een onderdeel van het Stadsmuseum van Dendermonde (nrs 24 en 25).
- De tuin van het museum. Typisch voor een begijnenwoning is dat er veel aandacht besteed werd aan de kruidentuin, de siertuin en de boomgaard die hier eveneens goed verzorgd zijn.
- Het oude Krankenhuis waar zich vandaag het Historisch Documentatiecentrum bevindt.
- Begijnenwoning H. Bonifacius (nr. 11).
Het Begijnhof van Dendermonde, een “tuin” of een “hof”, is goed verstopt tussen de huizen van de Brusselsestraat. Veel groen midden in de stad met een heraangelegd binnenplein betekent genieten in alle seizoenen van de ruimte vol rust. De lente en de zomer zijn zeer groen en schaduwrijk, in de herfst domineren de warme kleuren van de bomen en tenslotte, wanneer in de winter een sneeuwtapijt uitgespreid is, biedt het Begijnhof een bijkomende feeërieke dimensie.
Een mooie inkompartij, een beetje verstopt tussen de huizen, dicht bij de rotonde gelegen aan de westelijke kant van de Brusselsestraat, brengt ons langs een breed gekasseid pad op het Begijnhof toegewijd aan de H. Alexius. In feite zijn we door twee poortopeningen gekomen, één aan de ingang en één op het einde van dit gekasseid pad. Tussenin lag langs de zuidelijke kant de voormalige pastorie. Aan de tweede poort bevond zich het portiershuis. Twee begijnen die de poort openden of sloten, oefenden toezicht uit op iedereen die het Begijnhof bezocht of verliet. ’s Nachts werden beide poorten gesloten. Van hieruit hebben we al een goed beeld van het pleinbegijnhof waarvan de 62 huizen gegroepeerd zijn langs een onregelmatig vierhoekig grasplein.
De 20ste eeuwse kerk valt onmiddellijk op. Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog brandde de mooie en ruime begijnhofkerk volledig uit. De huidige neo-gotische kerk is op kleinere schaal uitgevoerd naar de plannen van de Oudenaardse architect Vossaert. Aan de buitenkant zien we een open kapel van O.-L.-Vrouw van Smarten met pieta achter glas. In de beukmuren aan de buitenkant zijn herbruikte terracotta reliëfs van G. Dunstheimer die de 7 weeën van Maria voorstellen. Rond het kerkje liggen nog oude grafstenen. Achteraan is er een Lourdesgrot.
De vroegere infirmerie (nrs. 24 en 25), achteraan rechts op het Begijnhof, was het huis van de laatste grootjuffrouw, Ernestine De Bruyne. Zij was hoofd van het Begijnhof van 1939 tot 1975 en erg bekommerd om de toestand van het Begijnhof. Een grondige restauratie was nodig en Leuven was in die periode het grote voorbeeld. In 1973 beleefden we het Jaar van de Abdijen en Begijnhoven. Zou dit elan zijn sporen nalaten in Dendermonde ? Gelukkig heeft het stadsbestuur toen moeite gedaan twee belangrijke musea in te richten : het Begijnhofmuseum en het Museum voor Volkskunde (H. Barbara en H. Begga). Vooraan vinden we de ontvangstkamers en de voorstelling van de slaapkamer van Ernestine De Bruyne. Achteraan is er een keuken met kelder en wasplaats. De overige ruimtes tonen een café (weliswaar zonder bier), een drukkerij, een schoenmakerij, een winkeltje, een bakkerij en een touwslagerij. Je kan het museum verkennen tot op zolder. Ook verschillende periodes uit ons aller leven komen aan bod onder de titel : Van de wieg tot het graf, met o.a. kinderspeelgoed en liefdesbrieven. De belangrijke rol van de religie en de plaatselijke verering van het Ros Beiaard, ook in de deelgemeenten, vervolledigen het plaatje. We gaan terug in de tijd maar evengoed gaat het ook over vandaag. Een wandeling in de bloemrijke tuin maakt ons bezoek compleet.
De infirmerie (nr. 20) bevond zich in dit gebouw vanaf 1798. Zieke en oude begijnen werden hier tegen betaling verzorgd. Vanaf 2006 is hier het Historisch Documentatiecentrum (HIDOC) gehuisvest met een collectie boeken, prentbriefkaarten, kaartmateriaal, gravures en foto’s. Eén kamer is als ziekenkamer ingericht.
Het huisje met als naam de H. Bonifatius (nr. 11) werd nog als museum ingericht gedurende het leven van Ernestine De Bruyne. Men wilde een voorstelling maken van een begijnenhuisje zoals het er uitzag in de 19de eeuw. Op de gelijkvloerse verdieping is er een voutekamer, een spoelkeuken en een ruimte voorzien van een oude kachel. Boven zijn er twee slaapkamers met de typische hemelbedden en uit sierbreiwerk bestaande bedspreien. Over heel het huis zien we voorwerpen die horen bij het begijnenleven zoals drukwerk met lofdichten en een hostieijzer.
Bij het inplannen van museumbezoek (gratis) is het raadzaam de actuele toegangsdagen en –uren na te kijken. In de musea zelf is veel uitleg voorhanden over de geschiedenis zodat je na je bezoek tevreden kan terugblikken op een voormiddag op het Begijnhof van Dendermonde.
